Teknolojik Cihazlarımız Bizi Dinliyor mu?

Birçok insan, akıllı telefonlardaki mikrofonlar aracılığıyla dinlendiğine inanıyor. Biz de bu yazımız da sizlere bu olayı anlatacağız.

Herkes şu hikayeyi duymuştur: Birisi arkadaşına bir şeyler anlatırken bir anda akıllı telefon ekranında konuştuğu şeyle ilgili bir reklam belirir.

Bazı durumlarda bu tuhaflığı açıklamak kolaydır. Evlenmek üzere olan biri Google’da gelinliklerle ilgili arama yapmamasına rağmen arama motorunda sürekli gelinlik reklamları belirmeye başlar. Düğünden üç ay sonra, çocuk sahibi olmayı bile düşünmezken arama sonuçlarında bebeklerle ilgili ürünlerin reklamları çıkmaya başlamış. Aslında burada çok gizemli bir durum yoktur, dinlendiğimiz açıkça belli oluyor.

Ama bazı olaylar gerçekten şüphe uyandırıyor. Örneğin, daha önce hiç barbekü satın almadınız diyelim. Bir gün barbekü almayı düşündüğünüzü sesli bir şekilde söyler söylemez telefonunuzda barbekü reklamı görüyorsunuz. Bu bir tesadüf mü?

Bu hikayeleri duyan ya da bizzat yaşayan birçok insan, dev internet şirketlerinin akıllı telefon mikrofonlarıyla hepimizi dinlediğine inanmış durumda. Peki bu gerçek mi? Yazımızın ilerleyen bölümlerinde bu konuyu ayrıntılı olarak ele alacağız ama önce bir teknoloji deneyi yapalım.

Deney: Akıllı telefonunuza tahmin edemeyeceği bir şey söyleyin

Deneyimizi şöyle yapacağız: Arkadaşlarınızla bir araya geldiğinizde telefonlarınızı masaya koyun ve daha önce hiçbirinizin aklından bile geçirmediği bir konuda konuşmaya başlayın. Mesela: “Zig0n sehp@ mı? Hep bir zing0n sehp@ satın almak istemişimdir. Ucuz bir zig0n sehp@ bulup satın alabilsem harika olurdu!” Arama motorunun, bu makaleyi okuduğunuz için bunu satın almak istediğinizi düşünmesin diye anahtar kelimelerdeki bazı harfleri değiştirerek yazdık. Akıllı telefonunuzu gerçekten isteyebileceğiniz bir ürüne yönlendirmek istemiyoruz. Yaratıcı olun ve hayatta almayacağınız bir ürünü söyleyin.

Ancak deneyin bir şartı daha var: Asla kullandığınız kelimeleri internette aramayın. Aksi halde deney boşa gider. Siri, Alexa, Cortana veya Google Assistant gibi sesli asistanları da kesinlikle kullanmayın. Google’dan bahsetmişken sadece bugün içinde sizinle ilgili topladığı verileri görmek için buraya tıklayabilirsiniz.

Akıllı telefon reklamları: Şaşırtıcı bir tesadüf mü?

Şimdi asıl sorumuza geri dönelim. Arama motoru devlerinin hedefi tam on ikiden vurması konusunda mikrofonla konuşmalarınızı dinlemek gibi komplo teorilerini içermeyen bazı açıklamalar yapılabilir.

1. Açıklamalar: İnternet hizmetleri, doğru modeller geliştirir

Eski bir Google çalışanı Google ve Facebook’un makine öğrenimi yöntemlerini kullanarak davranışlarınızın aynısını yapmaya çalışan dijital bir avatar geliştirdiğini belirtiyor. Bir noktadan sonra dijital dublörünüz size o kadar benziyor ki ne isteyebileceğinizi bile tahmin edebiliyor.

Facebook’un bir kadının sosyal medya akışına göz atma oranına göre kadının hamile olup olmadığını kendisinden önce belirleyebileceğini duymuştum.

Bu tür telepatik becerilere inanmaya meyilli değilim ancak bu teoride kesinlikle biraz gerçeklik payı var. Makine öğrenimi, her yıl çıtayı biraz daha yükseltiyor. Bu arada tehdit tespit yöntemlerimizden biri olan davranış modelimizin de benzer bir bağlamda çalıştığını belirtelim. Bu davranış modelimizin arkasındaki temel fikir şu: Ördek gibi vaklıyorsa, muhtemelen ördektir”. Diğer bir deyişle, bir dosya bilinen bir kötü amaçlı yazılım gibi davranıyorsa muhtemelen kötü amaçlıdır.

2. Açıklama: Sesli asistanın yanlışlıkla etkinleştirilmesi

Arama motorlarının her şeyi bilme gücü için bir başka açıklama da sesli asistanların fark etmeden etkinleştirilmesi olabilir. Bazen siz söylemeseniz de telefonunuz, “Alexa”, “Ok Google”, “Hey Siri” veya “Cortana” dediğinizi düşünebilir.

Bu etkinleştirme kelimelerini net olarak söylemenize gerek yok. Ağzınızdan bunlara benzer bir sözcük çıkması da asistanın açılmasına neden olabilir. Asistan bir kez etkinleştikten sonra gerçekten her şeyi dinler ve ilgili önerilerde bulunmaya başlar.

Akıllı hoparlörlerdeki bağımsız sesli asistanlar bile bekleme modundayken konuşmanızı sürekli olarak dinlemez, sizin onlara hitap etmenizi bekler. Cihaz, açılma komutunu duymak için küçük bir ara bellek (bir kaç saniyelik ses deposu), özel (ve nispeten zayıf) bir işlemci ve belirli bir kelimeyi tanıyacak şekilde ayarlanmış ses tanıma algoritmasını kullanır.

Bunlar sürekli olarak çalışsa da çok az elektrik tüketir ve internet trafiğini neredeyse hiç etkilemez. Cihaz, yalnızca etkinleştirme sözcüğünü duyduktan sonra tam kapasiteli çalışmaya başlar, sunucuya bağlanır ve tanıma için kaydedilen verileri sunucuya aktarır.

3. Açıklama: Kullanıcı etki alanları

Arkadaşınızla veya eşinizle deodorantlar hakkında konuştuktan veya deodoranta ihtiyacınız olduğunu söyledikten sonra bununla ilgili arama yapmadınız diyelim. Ama bu aramayı sizin yerinize arkadaşınız veya eşiniz yapmış olabilir. Yani deodorantla ilgili konuştuktan sonra bir deodorant reklamı görürseniz şaşırmayın.

Bu örnekte yaşanan durum şudur: İnternet hizmeti, çoğunlukla aynı Wi-Fi ağına bağlanarak aynı yerde vakit geçiren veya aynı cihazdan sırayla giriş yapan kişilerin hesaplarının bir şekilde birbirleriyle bağlantılı olduğundan şüphelenir. Bu tür kullanıcılar, arama motorlarının “etki alanlarına” yerleştirilir ve satın alma kararlarını birlikte veren bu kişilere aynı ürünler gösterilir.

Bunun doğru olduğundan emin olmak imkansız olsa da bu uygulama, internet hizmetleri açısından son derece mantıklıdır.

Sonuç olarak

Sonuç olarak neredeyse kesin bir dille bu iddianın doğru olduğunu söylesek de hiçbir firma resmi bir dille bunu kabul ettiğini açıklamadı. Buna rağmen bu iddia anlattığımız bir çok kanıtla doğruluğunu koruyor.

Daha fazla bu tür haberlere buradan ulaşabilirsiniz.